بلغم در طب سنتی یکی از اخلاط چهارگانه‌ای است که نقش مهمی در تعادل و سلامت بدن ایفا می‌کند، اما زمانی که میزان آن از حد طبیعی فراتر رود، می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات متنوعی شود. این حالت معمولاً به‌صورت تدریجی بروز می‌کند و فرد ممکن است تا مدت‌ها از تأثیرات آن آگاه نباشد. گرمی و سردی مزاج، سبک زندگی، نوع تغذیه و حتی شرایط آب‌وهوایی از عواملی هستند که می‌توانند بر میزان بلغم تأثیر بگذارند. حال شاید برای شما جای سوال باشد که عوارض بلغم چیست؟ انباشت این خلط، علاوه بر تغییر در وضعیت جسمانی، می‌تواند حالات روحی و ذهنی را نیز دستخوش تغییر کند و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. در ادامه به بررسی بیشتر عوارض بلغم می‌پردازیم.
بلغم چیست؟
بلغم یکی از چهار خلط اصلی در طب سنتی است که نقش مهمی در تعادل بدن و حفظ سلامت ایفا می‌کند. این خلط به طبیعت سرد و تر شناخته شده و معمولاً در بافت‌های نرم و مایعات بدن مانند خون و لنف یافت می‌شود. بلغم در حد تعادل به عنوان یک ماده روان‌کننده و محافظ عمل می‌کند، اما افزایش یا تجمع بیش از حد آن می‌تواند باعث بروز مشکلات مختلف جسمی و روحی شود.
زمانی که بلغم در بدن زیاد شود، مزاج فرد سرد و مرطوب شده و علائمی مانند احساس سنگینی، کسالت، کاهش انرژی و کندی ذهنی به وجود می‌آید. این وضعیت می‌تواند در طول زمان منجر به بروز بیماری‌های مزمن، اختلالات گوارشی و مشکلات پوستی شود. بنابراین، شناخت ماهیت بلغم و حفظ تعادل آن از اصول مهم طب سنتی برای پیشگیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها به شمار می‌آید.
عوارض بلغم چیست؟
کاهش تمرکز و کندی ذهنی: بلغم زیاد بر عملکرد ذهنی اثر گذاشته و سرعت پردازش اطلاعات را پایین می‌آورد. فرد ممکن است احساس کند افکارش مانند مه‌آلود یا کند شده‌اند. این مشکل گاهی با خواب‌آلودگی و فراموشی کوتاه‌مدت همراه می‌شود.
ورم و پف‌کردگی اندام‌ها: انباشت رطوبت بلغمی می‌تواند باعث احتباس مایعات و ورم در دست‌ها، پاها یا صورت شود. این پف‌کردگی معمولاً در صبح‌ها یا بعد از مصرف غذاهای سنگین بیشتر دیده می‌شود. در برخی موارد حتی احساس سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در اندام‌ها ایجاد می‌شود.
مشکلات گوارشی با طبع سرد: افراد بلغمی معمولاً دچار هضم کند، نفخ یا ترش‌کردن معده می‌شوند. مصرف غذاهای سرد و مرطوب این مشکلات را تشدید کرده و احساس سنگینی معده را بیشتر می‌کند. به مرور این وضعیت می‌تواند باعث کاهش اشتها یا حتی یبوست شود.
تعریق سرد و احساس سرمای درونی: زیادی بلغم باعث کاهش گرمای طبیعی بدن و ایجاد احساس سرمای مداوم می‌شود. حتی در فصول گرم، این افراد ممکن است کف دست و پایشان سرد و مرطوب باشد. این حالت اغلب با ضعف عمومی همراه است.
درد و خشکی مفاصل در صبح: در ساعات اولیه صبح، تجمع بلغم در مفاصل می‌تواند باعث درد و سفتی شود. این درد معمولاً با کمی تحرک یا گرم‌کردن بدن کاهش می‌یابد. تکرار این وضعیت ممکن است زمینه ساز بیماری‌های مفصلی در آینده باشد.
خواب آلودگی بیش از حد: زیاد شدن بلغم تمایل بدن به خواب را افزایش داده و حتی پس از یک خواب کامل، فرد همچنان احساس خستگی دارد. این نوع خواب‌آلودگی اغلب با کسلی و بی‌حوصلگی همراه است. علت آن کاهش حرارت و کاهش فعالیت سیستم عصبی است.
تغییرات پوستی و رنگ پریدگی: بلغم زیاد می‌تواند باعث رنگ‌پریدگی و شفاف‌شدن بیش‌ازحد پوست شود. این تغییرات نشانه کاهش گردش خون و افزایش رطوبت در بافت‌های پوستی است. گاهی هم با سردی لمس پوست و حساسیت بیشتر به سرما همراه می‌شود.
روش های درمان بلغم
تنظیم مزاج با مصرف ادویه‌های گرم و خشک: ادویه‌هایی مانند دارچین، زنجبیل، هل و زعفران در طب سنتی برای کاهش عوارض بلغم توصیه می‌شوند. این ادویه‌ها با تحریک حرارت بدن و بهبود هضم، به تعادل بلغم کمک می‌کنند و حس سنگینی و کسالت را کاهش می‌دهند.
پاکسازی بدن با حجامت: روش‌های سنتی مثل حجامت به دفع مواد زائد و خون ناسالم کمک می‌کنند و تجمع بلغم را کاهش می‌دهند. این درمان‌ها باید زیر نظر متخصص طب سنتی انجام شود تا عوارض بلغم به حداقل برسد و بدن به تعادل برسد.
مصرف ترکیبات گیاهی ضدبلغم: دم نوش‌هایی از بادرنجبویه، آویشن، کاسنی و خاکشیر خواص ضدبلغم دارند و با پاکسازی کبد و کلیه‌ها، عوارض بلغم را کاهش می‌دهند. این گیاهان انرژی بدن را تقویت کرده و رطوبت اضافی را دفع می‌کنند.
تغییر الگوی خواب و بیداری: خوابیدن قبل از غروب و بیدار شدن با طلوع خورشید، یکی از توصیه‌های طب سنتی برای کنترل بلغم و کاهش عوارض آن است. همچنین پرهیز از خواب طولانی روزانه باعث بهبود انرژی و سلامت کلی بدن می‌شود.
ماساژ با روغن‌های گرم و ضدبلغم: ماساژ روزانه با روغن‌های طبیعی طیبستان سیاه‌دانه، کنجد یا بابونه گردش خون را بهبود می‌بخشد و به دفع بلغم از بافت‌ها کمک می‌کند. خرید روغن خالص گیاهی باعث کاهش سنگینی و سردی بدن شده و حس نشاط را افزایش می‌دهد.
استفاده از عطرهای طبیعی طیبستان: عطرهای طبیعی طیبستان مانند عطر گل محمدی، عطر بهار نارنج و عطر چوب صندل خاصیت گرم کننده و آرامش‌بخش دارند که در کاهش عوارض بلغم و رفع سردی مغز موثرند. این عطرها با تقویت روحیه و ایجاد تعادل در مزاج، به بهبود شرایط بدن کمک می‌کنند.
پرهیز از نوشیدنی‌های سرد و یخ زده: نوشیدنی‌های سرد بلغم را افزایش می‌دهند و عوارض آن را تشدید می‌کنند؛ بهتر است از دمنوش‌های گیاهی گرم یا آب ولرم استفاده شود تا تعادل مزاج حفظ گردد.
حمام‌های گیاهی با دمای معتدل: حمام گرم با افزودن گیاهانی مثل بابونه، رزماری یا گل گاوزبان رطوبت اضافی بدن را کاهش داده و عوارض بلغم را تسکین می‌دهد. این حمام‌ها به پاکسازی پوست و رفع حس سنگینی کمک می‌کنند.
سخن پایانی
بلغم یکی از اخلاط چهارگانه طب سنتی است که وظیفه حفظ تعادل بدن را دارد، اما افزایش آن باعث بروز عوارض بلغم مانند سنگینی، کندی ذهن و مشکلات گوارشی می‌شود. تجمع بلغم مزاج را سرد و مرطوب کرده و سلامت جسم و روان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. برای کاهش عوارض بلغم، طب سنتی روش‌هایی مثل مصرف ادویه‌های گرم، حجامت، گیاهان ضدبلغم، تنظیم خواب، ماساژ با روغن‌های گرم و استفاده از عطرهای یا افشانه های طبیعی طیبستان را توصیه می‌کند که به تعادل مزاج و بهبود وضعیت بدن کمک می‌کنند.
