افزایش گرمی بدن ممکن است به دلایل مختلفی مانند تغذیه ناصحیح، استرس مزمن، مصرف داروهای گرم مزاج، یا شرایط اقلیمی به وجود آید و بر عملکرد اندام‌های مختلف اثرگذار باشد. به عنوان مثال، یکی از نخستین نشانه‌های گرمی بیش از حد بدن، بروز التهاب، بی‌قراری، تعریق زیاد، خشکی دهان است که در صورت تداوم می‌تواند به آسیب‌های جدی‌تری منجر شود. از منظر روانی نیز، گرمی زیاد با تحریک پذیری بالا، عصبانیت، اضطراب و حتی اختلالات خواب همراه است. همچنین برخی بیماری‌های پوستی، مشکلات گوارشی، و اختلال در عملکرد قلب و مغز از جمله عوارض فیزیولوژیکی گرمی بیش از اندازه تلقی می‌شوند. در ادامه به بررسی روش‌های درمان گرمی بدن می‌پردازیم.
روش های درمان گرمی بدن
مصرف عرقیات گیاهی خنک کننده
استفاده از عرقیاتی مانند کاسنی، شاه‌تره، بیدمشک، بید و خارخاسک بسیار توصیه می‌شود. این عرقیات، طبع سرد دارند و به کاهش حرارت بدن، پاک سازی کبد و آرامش اعصاب کمک می‌کنند. می‌توان روزانه یک تا دو لیوان از این عرقیات را با کمی آب و عسل برای درمان گرمی بدن میل کرد.
نوشیدن شربت‌های سنتی
شربت‌هایی مانند سکنجبین(ترکیب سرکه و عسل)، شربت خاکشیر و شربت تخم شربتی از جمله نوشیدنی‌های سنتی هستند که باعث درمان گرمی بدن می‌شوند. خاکشیر را می‌توان با آب خنک و کمی شکر یا عسل مخلوط کرد و به‌عنوان نوشیدنی روزانه مخصوصاً در فصول گرم استفاده نمود.
حمام با آب ولرم و گل ختمی یا سدر
شست و شوی بدن با آب ولرم همراه با گیاهانی مثل گل ختمی یا سدر، به کاهش التهاب و گرمی بدن کمک می‌کند. این گیاهان خاصیت خنک‌کنندگی دارند و برای پوست‌های ملتهب یا گرم‌مزاج بسیار مفیدند. می‌توان آن‌ها را به‌صورت جوشانده در آب حمام اضافه کرد.
حجامت(در صورت نیاز)
در مواردی که گرمی بدن شدید باشد و با روش‌های ساده کاهش نیابد، حجامت(خون‌گیری کنترل‌شده) زیر نظر متخصص طب سنتی انجام می‌شود. این روش باعث خروج مواد زائد و گرم از بدن شده و تعادل مزاج را بازمی‌گرداند. برای اطلاعات بیشتر به صفحه اصلی محصولات طاهر مراجعه کنید.
استفاده از ماسک یا ضمادهای گیاهی
قرار دادن خمیر خنک کننده‌ای از خاک بنتونیت، ماست یا خیار رنده‌شده روی پیشانی یا کف پا، به کاهش گرمی و تعریق زیاد کمک می‌کند. این روش برای کسانی که دچار گرگرفتگی یا گرمای موضعی هستند، بسیار مفید است.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات سرد مزاج
خوردن میوه‌هایی مثل انگور سبز، آلو، آلبالو، خیار، هندوانه و طالبی به دلیل طبع سرد و آبدارشان، کمک زیادی به خنک شدن بدن و کاهش التهاب داخلی می‌کنند. همچنین استفاده از سبزی‌هایی مثل تره، کاسنی، اسفناج و جعفری در رژیم غذایی روزانه به تعدیل مزاج کمک می‌نماید.
روغن مالی با روغن‌های خنک کننده
مالیدن روغن‌هایی مانند روغن بنفشه یا روغن گل سرخ در پایه زیتون یا روغن کدو به کف پا، سر یا ستون فقرات، در کاهش گرمای بدن و آرامش بخشی بسیار مؤثر است. این روش مخصوصاً قبل از خواب باعث کاهش حرارت درونی و بهبود کیفیت خواب می‌شود.
دلایل گرمی زیاد بدن
مصرف زیاد خوراکی‌های گرم مزاج: خوردن بیش از اندازه غذاهایی مثل گوشت قرمز، خرما، فلفل، سیر، زنجبیل و ادویه‌جات تند، باعث افزایش حرارت بدن می‌شود. این مواد طبع گرم دارند و اگر به‌طور مداوم مصرف شوند، مزاج را از حالت تعادل خارج کرده و باعث بروز علائم گرمی مانند خشکی دهان، حرارت پوست و جوش می‌شوند.
اختلال در عملکرد کبد و افزایش صفرا: کبد گرم‌ترین عضو بدن در طب سنتی است و اگر دچار ضعف یا غلبه صفرا شود، گرمی بدن افزایش می‌یابد. این حالت معمولاً با علائمی مثل تهوع، تلخی دهان، بی‌خوابی، تپش قلب و احساس گرمای درونی همراه است.
هیجانات روانی و فشارهای عصبی: احساسات شدید مثل عصبانیت، استرس، ترس یا غم طولانی‌مدت می‌توانند حرارت اندام‌های داخلی مانند قلب و مغز را افزایش دهند. این افزایش گرما از دیدگاه طب سنتی، به‌تدریج تمام بدن را درگیر کرده و باعث بی‌قراری، گرگرفتگی و بی‌خوابی می‌شود.
کم خوابی و بی‌نظمی خواب: خواب کافی و به موقع یکی از اصلی‌ترین عوامل حفظ تعادل حرارت بدن است. کم‌خوابی یا دیر خوابیدن باعث افزایش صفرا و خشکی مغز شده و در نتیجه، گرمی عمومی بدن بالا می‌رود.
زیاده روی در فعالیت‌های بدنی: تحرک بیش از حد، ورزش شدید یا کار فیزیکی سنگین بدون استراحت کافی، باعث افزایش حرارت داخلی و کاهش رطوبت بدن می‌شود. این حالت به‌ویژه در افراد گرم مزاج، می‌تواند باعث ایجاد خستگی مفرط، خشکی پوست و گرمای غیرعادی شود.
زیستن در اقلیم گرم و خشک: زندگی یا فعالیت در محیط‌هایی با آب‌وهوای گرم و خشک، به ویژه بدون رعایت تدابیر مقابله‌ای، می‌تواند حرارت بدن را بالا ببرد. این موضوع در فصل تابستان یا مناطق کویری بیشتر مشاهده می‌شود و باعث گرمی مزاج می‌گردد.
مصرف دخانیات، مشروبات الکلی و محرک‌ها: موادی مانند سیگار، قلیان، الکل و برخی محرک‌ها طبع بسیار گرمی دارند و مصرف آن‌ها به مرور باعث افزایش حرارت کبد، مغز و خون می‌شود. این مواد همچنین خشکی بدن را بیشتر کرده و تعادل مزاج را بر هم می‌زنند.
سخن پایانی
افزایش گرمی بدن از نگاه طب سنتی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند مصرف بیش از حد غذاهای گرم‌مزاج، اختلال در عملکرد کبد، استرس و هیجانات شدید، کم‌خوابی، فعالیت بدنی زیاد و زندگی در مناطق گرم و خشک باشد. این شرایط باعث بروز علائمی چون التهاب، بی‌قراری، خشکی دهان، تعریق زیاد، اختلال خواب و مشکلات پوستی می‌شود که در صورت بی‌توجهی، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری منجر گردد. بنابراین، شناسایی علت و درمان گرمی بدن نقش مهمی در حفظ تعادل مزاج دارد.
برای درمان گرمی بدن روش‌هایی از جمله مصرف عرقیات خنک مانند کاسنی و شاه‌تره، نوشیدن شربت‌هایی چون سکنجبین و خاکشیر، حمام با گل ختمی، استفاده از روغن‌های خنک کننده مثل روغن بنفشه، و خوردن میوه‌های سردمزاجی مانند خیار و هندوانه بسیار موثر هستند. در موارد شدیدتر، روش‌هایی مانند حجامت یا استفاده از ضمادهای گیاهی نیز مؤثرند. با رعایت این تدابیر، می‌توان حرارت بدن را کاهش داده و تعادل طبیعی آن را بازگرداند.
